Gatunki ropy naftowej

Przyglądając się giełdowym notowaniom cen surowców naszą uwagę zwracają zazwyczaj trzy rodzaje ropy naftowej: Ural, Brent i WTI. Nie zastanawialiście się dlaczego  rosyjski Ural jest zazwyczaj tańszy od zachodnich odpowiedników? Tajemnica tkwi w składzie ropy, który świadczy o jej jakości.

Ropa naftowa jest mieszaniną węglowodorów oraz substancji nieorganicznych. Składa się z węgla, wodoru, siarki, tlenu, azotu oraz kombinacji około 50 pierwiastków. Po wydobyciu ze złoża ma ciemnobrunatną bądź czarną barwę oraz silny i wyrazisty zapach. Jej gęstość jest przeważnie mniejsza od gęstości wody i waha się zazwyczaj w przedziale 820-950 kg/m sześc.

Można wyróżnić następujące rodzaje ropy naftowej:

Ze względu na ciężar:

• Lekka (poniżej 825 kg/m sześc.)
• Średnia (825 – 875 kg/m sześc.)
• Ciężka (ponad 875 kg/m sześc.)

Ze względu na skład chemiczny:

• Parafinowa
• Naftenowa
• Parafinowo-naftenowa
• Aromatyczna
• Parafinowo-naftenowo-aromatyczna
• Parafinowo-aromatyczna

Ze względu zawartość siarki:

• Niskosiarkowa zwana inaczej słodką (poniżej 0,5%)
• Siarkowa zwana inaczej kwaśną (powyżej 0,5%)

Ze względu na zawartość żywic:

• Małożywiczna (poniżej 17%)
• Żywiczna (od 18 do 35%)
• Wysokożywiczna (powyżej 35%)

Ze względu na zawartość parafiny:

• Niskoparafinowa (krzepnięcie w temperaturze poniżej -16°C)
• Parafinowa (krzepnięcie w temperaturach od -15 do +20°C)
• Wysokoparafinowa (krzepnięcie w temperaturze powyżej +20°C)

Właściwości ropy naftowej różnią się w zależności od miejsca jej wydobycia, a różne rodzaje nie mogą być ze sobą mieszane w dużych ilościach. Najkorzystniejsze z perspektywy ekonomicznej są ropy lekkie, gdyż uzyskuje się z nich więcej lżejszych frakcji (gazów, benzyn oraz oleju napędowego). Lekkie frakcje mogą być również uzyskane z ropy ciężkiej, lecz wymaga to zastosowania kapitałochłonnych technologii i urządzeń.

W celu uproszczenia rozróżniania różnych rodzajów ropy naftowej, surowcowi z konkretnych złóż przypisano nazwy. Do najpopularniejszych gatunków ropy, stanowiących punkt odniesienia przy ustalaniu cen pozostałych rodzajów należą:

REBCO (Russian Export Blend Crude Oil) znana również jako Ural

Ropa rosyjska pochodząca z różnych złóż, głównie w Zachodniej Syberii oraz rejonie gór Uralu. Jej gęstość dochodzi do 865 kg/m sześc. przy 1,8% zawartości siarki, 6% zawartości parafin oraz 0,5% zawartości wody i zanieczyszczeń. Ten typ ropy przerabiany jest w polskich rafineriach oraz np. w rafinerii w Możejkach.

Rafineria przystosowana do przerobu ropy ciężkiej może przerabiać ropę lżejszą, lecz ze względu na jej wyższą cenę jest to mniej opłacalne. Z tego właśnie powodu pojawiają się głosy o tym, że sprzedaż Możejek odciętych od rosyjskiej sieci ropociągowej i przerabiających różne rodzaje ropy może być konieczna.

Brent

Ropa pochodząca z 15 pól naftowych położonych na Morzu Północnym.  Jej średnia gęstość wynosi ok. 835 kg/m sześc. przy zawartości siarki (0,37%) co świadczy o tym, że jest to średnia ropa słodka.

WTI (West Texas Intermediate) znana również jako Texas Light Sweet

Ropa o dobrych parametrach gęstości (ok. 827 kg/m sześc.) i zawartości siarki (0,24%) dzięki czemu w procesie destylacji uzyskuje się z niej większą ilość benzyn i oleju napędowego będących najbardziej pożądanymi produktami naftowymi.

Koszyk referencyjny OPEC (OPEC Reference Basket – ORB)

Obliczany na podstawie średniej ważonej cen rop sprzedawanych przez członków OPEC. W skład koszyka wchodzą: Saharan Blend (Algieria), Minas (Indonezja), Iran heavy, Basra Light (Irak), Kuwair Export, Es Sider (Libia), Bonny Light (Nigeria), Qatar Marine (Katar), Arab Light (Arabia Saudyjska), Murban (Zjednoczone Emiraty Arabskie), BCF 17 (Wenezuela). Ropy poszczególnych państw członkowskich kartelu różnią się między sobą tworząc paletę od rop lekkich do ciężkich. Ostatecznie koszyk jest cięższy od ropy Brent.

Orinoco crude

Najcięższa, określana mianem extra heavy ropa pochodząca z Wenezueli i jej złóż znajdujących się na południowy wschód od Caracas. Jej wysoka gęstość sprawia, że bez uprzedniego podgrzania bądź zmieszania z naftą tłoczenie jej rurociągami jest niemożliwe.

Dane na podstawie:
I. Chalupec, C. Filipowicz, Rosja. Ropa. Polityka czyli o największej inwestycji PKN Orlen, Warszawa 2009.