Gaz łupkowy i Lotos oczami Rosjan

Chcąc poznać opinię Rosjan na temat perspektyw gazu łupkowego w Polsce, prywatyzacji Lotosu oraz możliwości rezygnacji z wykorzystania rurociągu naftowego Przyjaźń zasięgnąłem opinii analityków z Centrum Badania Międzynarodowych Rynków Energii przy Rosyjskiej Akademii Nauk. Warto zapoznać się z odmiennym spojrzeniem prezentowanym przez naszych sąsiadów.

Ostatni rok minął w Polsce pod znakiem perspektyw wydobycia gazu ze złóż niekonwencjonalnych i tym samym możliwości uniezależnienia się od dostaw surowca z Rosji. W ocenie Svetlany Melnikovej gaz łupkowy jest przełomem, lecz obecne dyskusje na jego temat mają wyłącznie publicystyczny charakter. Brak wyników badań, które pokazałyby faktyczną skalę zjawiska uniemożliwia rzeczywiste oszacowanie korzyści płynących z wydobycia gazu łupkowego. Podkreśla ona także odmienne warunki w Stanach Zjednoczonych i wysokie koszty pozyskania surowca ze skał łupkowych w porównaniu do wydobycia gazu tradycyjnymi metodami.

Pytana o możliwy zakup przez Gazprom którejś z firm posiadających koncesję na poszukiwanie gazu łupkowego w Polsce, stwierdza iż jest to mało prawdopodobne ze względu na duże zainteresowanie międzynarodowych koncernów wierceniami w Polsce. Według Svetlany Melnikovej, międzynarodowe firmy nieposiadające zasobnych złóż gazu nie chcą zaprzepaścić okazji i zostać w tyle, przez co niejako zapobiegawczo wkraczają również do naszego kraju. Potwierdza jednak zainteresowanie Gazpromu technologią wydobycia gazu łupkowego, w celu poznania której koncern kupił niewielką amerykańską firmę serwisową zajmującą się wierceniami.

Wiele emocji w polskich mediach wzbudza również prywatyzacja i zainteresowanie rosyjskich koncernów zakupem Lotosu. Według Ekateriny Belolipetskoy wkroczenie firm z Rosji na polski rynek byłoby zastrzykiem wolnej konkurencji, która przełoży się na zmniejszenie marż rafineryjnych a w konsekwencji również cen paliw na stacjach benzynowych. Taka ekspansja musi mieć jednak dla rosyjskich przedsiębiorstw sens nie tylko strategiczny, lecz również ekonomiczny. Pytana o przyszłość PKN Orlen w obliczu pojawienia się Gazprom Niefti i Rosniefti w Polsce tłumaczy, że na takim obrocie sprawy zyskają wszyscy, gdyż zdrowa konkurencja wymusi na Orlenie zmianę strategii i modernizację, na czym skorzystają przede wszystkim konsumenci.

Najciekawiej prezentuje się opinia Centrum na temat przyszłości rurociągu Przyjaźń. Według analityków w najbliższych latach Rosja nie zamierza rezygnować z eksportu ropy naftowej tą trasą. W dłuższej perspektywie istnieją jednak przesłanki przemawiające za koniecznością przeniesienia eksportu realizowanego obecnie rurociągiem biegnącym przez terytorium Polski do portu w Primorsku, co pociągnie za sobą wzrost kosztów zakupu rosyjskiej ropy i spadek zysków polskich przedsiębiorstw naftowych.

Ekaterina Belolipetskaya zaznacza, że ze względu na wiek i poziom wyeksploatowania rurociąg będzie wkrótce wymagał napraw. Z drugiej strony stwierdza, iż poziom wydobycia ropy naftowej w Rosji ma pozostać w najbliższej przyszłości na niezmienionym poziomie, podczas gdy zapotrzebowanie na surowiec na rynku wewnętrznym jak i w Chinach wrośnie, co przełoży się na zmniejszenie eksportu w kierunku europejskim.

Zarówno prywatyzacja Lotosu jak i przeniesienie eksportu ropy do portu w Primorsku prezentowane są jako działania zmierzające do poprawy bezpieczeństwa energetycznego. Za głównych winowajców wielomilionowych strat wynikających z przerw w dostawach wskazuje się kraje tranzytowe – Białoruś i Ukrainę – których ominięcie ma przełożyć się na zwiększenie stabilności dostarczania surowców do Unii Europejskiej.

Ekaterina Belolipetskaya stwierdza, że sprzedaż Lotosu firmom rosyjskim umożliwi mu zaopatrywanie się w surowiec po niższej niż rynkowa cenie a tym samym osiąganie większych zysków.

Jak widać, poglądy rosyjskich analityków na temat polskiej branży naftowo-gazowej zdecydowanie różnią się od opinii prezentowanych w naszych mediach. Z drugiej strony można zauważyć zbieżność potrzeb poprawy bezpieczeństwa energetycznego. Nie ulega jednak wątpliwości, że pożądany sposób realizacji tego celu jest odmienny w zależności od perspektywy spojrzenia.