Dywersyfikacja po bułgarsku

Wiele mówi się o planach dywersyfikacji dostaw gazu ziemnego do Polski. Nie tylko nas ogarnęła mania uniezależniania się od rosyjskiego surowca. Również Bułgaria, która zużywa jedynie 3,4 mld m sześc. gazu rocznie postanowiła wzmocnić swoje bezpieczeństwo energetyczne. Póki co, zaczyna od krajowego wydobycia.

Wbrew pozorom, dotychczasowe położenie Bułgarii było zdecydowanie trudniejsze niż Polski. Z 3,4 mld m sześc. gazu skonsumowanego w 2008 roku jedynie 218 mln m sześc. stanowił surowiec wydobywany w kraju. Pozostałą część pochodziła z Rosji.

Krajowe wydobycie nie tylko bezpieczniejsze ale i tańsze

Wszystko ma się zmienić pod koniec października wraz z rozpoczęciem eksploatacji dwóch złóż na Morzu Czarnym: Kaliakra i Kawarna. Mają one pokryć 15-20% rocznego zapotrzebowania Bułgarii na gaz ziemny. W porównaniu do rosyjskiego odpowiednika, ma on być od 30 do 60% tańszy. Surowca nie wystarczy jednak na długo, gdyż Kaliakra i Kwarna zawierają tylko 2,8 mld m sześc. gazu.

Wzmożono więc pracę nad poszukiwaniem kolejnych złóż, które zaowocowały odkryciem przez brytyjską firmę Melrose Resources trzeciego pokładu gazu. Według wielu ekspertów, w Bułgarii znajduje się również gaz łupkowy. Jego eksploatacja jest jednak perspektywą długookresową.

Można by na tym poprzestać, gdyby nie ubiegłoroczna inicjatywa Rumunii, Azerbejdżanu, Gruzji i Węgier, które zawiązały konsorcjum AGRI (Azerbaijan-Georgia-Romania Interconnector) odpowiedzialne za dostawy 8 mld m sześc. azerskiego gazu przez Morze Czarne do portu w Rumunii. Ma tam powstać terminal do odbioru skroplonego (LNG) bądź sprężonego (CNG) gazu ziemnego, który następie trafi do państw ościennych, w tym być może do Bułgarii, która zachęcana jest przez władze Tibilisi do włączenia się do projektu.

Odbiór skroplonego gazu z Azerbejdżanu to nie wszystko na co ochotę ma Bułgaria. Sofia dąży również do podłączenia się do greckiego systemu gazociągów dzięki czemu będzie mogła zaopatrywać się w surowiec z kolejnego projektowanego terminalu do odbioru LNG.

South Stream czy Nabucco

Transport gazu drogą morską to tylko jedna z potencjalnych tras przesyłu surowca do Bułgarii. Obok niej istnieją również konkurencyjne wobec siebie projekty: rosyjski South Stream oraz Nabucco firmowane po części przez Unię Europejską oraz Amerykanów. Oba zakładają kluczową rolę Bułgarii jako kraju tranzytowego, który jednocześnie miałby możliwość zaopatrywania się w surowiec płynący inną niż obecna trasą dostaw. Przypomnijmy, że w efekcie rosyjsko-ukraińskiego kryzysu gazowego ze stycznia 2009 r. Sofia została całkowicie pozbawiona dostaw surowca.

Nie dziwi więc niezdecydowanie bułgarskiego rządu, który dostrzegając swoje korzystne położenie, co kilka miesięcy zmienia swoje nastawienie do poszczególnych projektów próbując tym samym uzyskać możliwie najkorzystniejsze warunki. Pracom nad South Stream oraz Nabucco mocno zaszkodził jednak kryzys, w efekcie którego zapotrzebowanie na gaz spadło.

Powyższy spadek dotyczył głównie rosyjskiego surowca sprzedawanego na podstawie kontraktów długoterminowych, z których w ciągu ostatnich miesięcy, przynajmniej częściowo próbowały wyplątać się zachodnie koncerny. Wzrosło natomiast znaczenie surowca sprzedawanego na rynku kontraktów spotowych. Jednym z HUBów czyli miejsc spotkań dostawców i odbiorców gazu, na którym dochodzi do transakcji jest austriackie Baugarten. To właśnie tam mają się kończyć dwa planowane gazociągi. Warto także przypomnieć, że 50% udziałów w hubie znajduje się w rękach Gazpromu.

Polskie doświadczenia pokazały, że mnogość projektów dywersyfikacyjnych nie wystarczy, aby zapewnić krajowi bezpieczeństwo energetyczne. Potrzebna jest również konsekwentna ich realizacja. Biorąc jednak pod uwagę niewielkie zapotrzebowanie na gaz ziemny oraz prawdopodobieństwo finalizacji projektów, można stwierdzić, że Bułgaria jest na dobrej drodze, aby zapewnić sobie stabilne dostawy gazu nie tylko z wielu źródeł, ale również po stosunkowo niskich cenach.

Zainteresowanych polskimi projektami dywersyfikacyjnymi odsyłam do publikacji „Polityka Polski w zakresie dywersyfikacji dostaw gazu ziemnego – ocena rozwiązań alternatywnych„, której autorem jest Pan Arkadiusz Toś.