Gaz w Rosji

Rosja jest krajem o największych na świecie udokumentowanych zasobach gazu ziemnego. Potwierdzone zostało istnienie przeszło 47,65 bln m sześc. surowca, co stanowi 1/3 światowych zasobów. Około 70% złóż jest w posiadaniu największego koncernu gazowego Rosji – Gazpromu.

Największe złoża gazu ziemnego w Rosji położone są w Syberii Zachodniej, Chanty-Mansyjskim Okręgu Autonomicznym oraz Jamalsko-Nienieckim Okręgu Autonomicznym (10,4 bln m sześc.). W powyższych rejonach znajduje się ponad 80% potwierdzonych zasobów oraz pochodzi stąd około 90% rosyjskiego wydobycia. Występują tu również największe na świecie złoża: Jamburskie, Urengojskie, Miedwieżje.

Złoża zachodniosyberyjskie znajdują się w stadium spadającego wydobycia tak samo jak złoża na Kaukazie i Powołżu (najstarszy rejon wydobycie, wyeksploatowany na poziomie 90%). Przyszłymi kierunkami ekspansji wydobywczej są morza Barentsa i Karskiego (złoże Sztokmanowskie – 3,8 bln m sześc.), Syberia Wschodnia (złoże Kowyktyńskie) oraz szelf sachaliński (900 mld m sześc.).

Wydobycie gazu ziemnego w Rosji w poszczególnych miesiącach (marzec 2009 - marzec 2010). Źródło: www.oilcapital.ru

W 2008 r. wydobycie gazu ziemnego w Rosji wyniosło 662.2 mld m sześc. przy krajowym zużyciu w wysokości 420.2 mld m sześc. Pozostała część przeznaczona została na eksport, z czego 184,4 mld m sześc. trafiło do Europy Zachodniej, a 96,5 mld m sześc. do krajów WNP oraz państw nadbałtyckich. Dochody z tytułu eksportu wyniosły odpowiednio 1,430.5 mld RUB i 356.5 mld RUB. Gazprom sprzedaje surowiec w oparciu o indeksowane ceny ropy naftowej i produktów ropopochodnych z ostatnich 9 miesięcy. Korekty cen nastepują co 3 miesiące, co prowadzić ma do redukcji wahań cenowych. Dopiero w ostatnich miesiącach pod wpływem zmniejszenia światowego popytu na gaz oraz spadku cen na LNG na wszystkich hubach, Gazprom zdecydował się na sprzedaż części zakontraktowanych dostaw po cenach rynkowych. Dotyczy to jednak tylko wybranych odbiorców: Niemczech, Francji i Turcji. Sprzedaż surowca na rynku wewnętrznym odbywa się po cenach regulowanych, znacznie niższych od cen światowych a nawet kosztów wydobycia z niektórych złóż.

Wyłącznym eksporterem gazu ziemnego z terytorium Rosji jest Gazprom, będący jednocześnie właścicielem rosyjskiej sieci gazociągów o łączniej długości 158 200 km. W 2008 r. Gazprom wydobył 549.7 mld m sześc. gazu co zapewniło mu 83% udział w produkcji rosyjskiej i 17% w skali świata. W 2009 r. nastąpił znaczący spadek wydobycia, które wyniosło 461,5 mld m sześc. W 2009 r. przychód wyniósł 99,8 mld dol. przy 25,6 mld dol. zysku. Głównym właścicielem Gazpromu jest rząd rosyjski, do którego należy 50,01% udziałów. Eksport gazu do Europy w 2009 r. wyniósł 152,8 mld m sześc. porównaniu do 167,6 mld m sześc. w 2008 r., co zapewniło koncernowi 36,8 mld dol. przychodu.

Akcje koncernu notowane są na giełdach RTS (Russian Trading System), Micex Stock Exchange, London Stock Exchange (LSE), Frankfurt Stock Exchange (FWS) oraz OTC Bulletin Board (OTC). Głównym kierunkiem eksportu wciąż pozostaje Europa, lecz najnowsza strategia zakłada również ekspansję na rynek azjatycki, głównie na Chiny poprzez budowane właśnie gazociągi oraz Japonię poprzez dostawy LNG.

Drugim co do wielkości, rosyjskim koncernem gazowym jest Novatek, który w 2009 r. wydobył 32 mld m sześc. gazu. Swoją działalność lokuje głównie w Jamalsko-Nienieckim Okręgu Autonomicznym. Całkowite przychody w 2009 r. wyniosły 2,9 mld dol. przy zysku na poziomie 837 mln dol. Akcje Novateku również notowane są na giełdach: RTS (Russian Trading System), Micex Stock Exchange, London Stock Exchange (LSE) oraz NASDAQ PORTAL System.

Ciekawym zjawiskiem jest wykorzystanie przez Rosję byłych republik Związku Radzieckiego, które do niedawna traktowanebyły jako dostawcy taniego surowca, który nastepnie sprzedawany był w Europie po znacznie wyższych cenach. Światowy kryzys gospodarczy oraz działania Chin i Europy zmierzają jednak do bezpośrednich zakupów gazu w panstwach Azji Centralnej. Główna batalia w geopolitycznych rozgrywkach toczy się o Turkmenistan oraz Azerbejdżan. To właśnie z tych państw popłynąć ma gaz w planowanym dopiero gazociągu Nabucco

Jako ciekawostę warto przytoczyć, że Rosja posiada podziemne magazyny gazu (PMG) o pojemności 65.2 mld m sześc.

Źródła:

• Kłopotliwe bogactwo – sytuacja i perspektywy sektorów ropy i gazu na obszarze byłego ZSRR, Ośrodek Studiów Wschodnich;
• Ewa Paszyc, Kryzys uderza w strategię Gazpromu, Ośrodek Studiów Wschodnich;
• Iana Pencina, Elżbieta Kustra, Analiza rosyjskiego rynku gazu – główni gracze – raport psz.pl;
• http://gazprom.ru